مراسم عروسی در ایران

از اینجا گوش کنید لباسهای عروس و داماد از ديرباز هر دو به رنگ سفيد بوده و در اين مراسم گل به گردن داشته اند. اين رسم آئينی زرتشتی است و هنوز در هند و پاکستان مرسوم است که رنگ سفيد سمبل خلوص و پاکی و بيگناهی است. سفره عقد بايد به روی زمين چيده شود و عروس و داماد در پائين سفره می نشينند . عقد در خانه پدر عروس برگزار می شود . عروس زمانی وارد مجلس می شود که تمامی مهمانها آمده باشند و داماد بايد در طرف راست عروس بنشيند که اين نيز بازمی گردد به آئينی زرتشتی .

برای سفره عقد معمولا از يک تکه ترمه قديمی که نسل اندر نسل به خانواده عروس رسيده استفاده می شود. معمولا ترمه در وسط يک پارچه سفيد قرار می گيرد که وسايل عقد بر روی آن چيده می شود. وسايل عقد معمولا عبارتند از :

• ۱- آئينه بخت و دو شمعدان (که سمبل روشنائی هستند و طبق سنن زرتشتی داماد بايد ورود عروس را از آن آئينه ببيند)
• ۲- سينی عاطل و باطل که تشکيل شده است از هفت دانه و ادويه. خشخاش – برنج – سبزی خوردن – نمک (برای دور کردن چشم شيطان) – رازيانه – چای- کندر (برای دور کردن چشم شيطان)
• ۳- نان سنگک که معمولا با خط خوش بر روی آن می نويسند "مبارک باد" که همراه با سبزی و پنير است. (عروس و داماد بايد از آن بخورند تا شادی به خانه آنها بيايد)
• ۴- يک ظرف انار يا سيب
• ۵- تخم مرغ – بادام – فندق
• ۶- گلاب
• ۷- شاخه نبات (برای شروع زندگی شيرين)
• ۸- منقل آتش (برای دور نگهداشتن چشم بد از عروس)
• ۹- سکه طلا
• ۱۰ – اسپند
• ۱۱ – دستمالی سفيد بالای سر عروس (دستمالی که معمولا بر روی سر عروس و داماد گرفته می شود و با سوزن و نخ هفت رنگ به نشانه بستن دهان خانواده شوهر دوخته می شود)
• ۱۲- دو عد کله قند
• ۱۳- يک ظرف عسل (به مناسبت شروع زندگی شيرين)
• ۱۴- نقل – باقلوا – توت شکری – نا ن برنجی – نان نخودچی – نان بادامی – سوهان عسلی
• ۱۵- قرآن ( که در ابتدا از اوستا بجای آن استفاده می شده)
• ۱۶- جانماز خطبه عقد در حضور بزرگان خانواده خوانده می شود و بعد از آن حلقه ها رد و بدل می شود و عسل خورده می شود . بعد از آن مهمانان نزديک خانواده به عروس و داماد جواهرات و سکه های طلا هديه می دهند.

بعد از آن وارد بخش عروسی می شويم ميهانان بيشتری اضافه می شوند و معمولا مراسم رقص در اين زمان برگزار می شود . بعد از ان عروس و داماد برای صرف شام می روند و ميهمانان به آنها اضافه می شوند. بعد از صرف شام کيک بريده می شود و عروس و داماد بعد از اتمام مراسم به خانه خودشان می روند. در حال حاضر برخی عناصر، رسوم و آداب غربی و همچنين پاره ای از سنن قديمی ايرانی به اين مراسم اضافه شده است از قبيل حنا بندان، پاتختی، که مجددا در بين خانواده های ايرانی خيلی طرفدار پيدا کرده است. آرايش مو و صورت عروس و خانواده ی او رفتن به ماه عسل، ورود عروس با ماشين تزئين شده با گل، تزئين اتاق عقد همه رسومی است که از آداب غربی به عروسی های کنونی وارد شده است.

و تکنولژی جديد که امکان گرفتن فيلم و ويدئو و دی وی دی را از مراسم می دهد و يکی از بخش های مهم عروسی در حال حاضر می باشد. و نهايتا بعضی از رسوم که ريشه آنها معلوم نيست از کجاست مثل خاموش کردن شمع در شب عروسی با کفش عروس يا گلبرگ که اين نمی تواند رسمی زرتشتی باشد چون بی احترامی به آتش است. يا نمونه ای ديگر رقصی است که جديدا در هنگام بريدن کيک عروسی معمولا توسط خواهر عروس يا يکی از نزديکان وی با چاقو نزيک به محل ايستادن عروس و داماد انجام می شود و اين رقص آنقدر ادامه پيدا می کند تا بالاخره چاقو به دست عروس و داماد می رسد و کيک عروسی بريده می شود. و همچنين تزئينات اتاق عقد و سفره عقد که تمامی بوسيله سليقه ای شخصی و خانگی معمولا به مراسم اضافه می شود و در بعضی ازموارد از دکوراتور استفاده می شود و يا بصورت آماده خريداری می شود. 

هنگامي كه موعود عروسي نزديك مي شد خانواده ي داماد نزد پدر عروس مي روند تا با كسب اطلاع از آمادگي آن ها و موافقت شان در مورد چگونگي برگزاري مراسم ازدواج به گفت و گو بپردازند
خانواده ي عروس مخير بودند كه به هر دليل روز عروسي را عقب بيندازند. وقتي كه قرارانجام مراسم عروسي گذاشته شد پدر داماد بايد هزينه ي عروسي را تامين مي كردند و به ذکر انجام اين مهم مي شد. خرج بار وسايلي بود كه از طرف خانواده داماد براي پذيرايي از مهمانان عروس به خانه آنان فرستاده مي شد. خرج بار شامل برنج و گوسفند و كره و زعفران و كشمش و نمك و زرد چوبه و فلفل تا برف و صابون و حنا براي شب حنا بندان مي شد.اوستي برش به همراه خرج بار يك يا چند قواره پارچه براي عروس برده مي شد. يكي از زن هاي فاميل عروس يا داماد با قيچي برشي به پارچه مي زد و بقيه به عنوان رو نما پولي هديه مي كردند كه به عروس مي رسيد. بار سري خاله به همراه وسايلي كه از طرف داماد به خانه عروس مي فرستادند زني معتمد به منزل عروس مي رفت و در همان جا مي ماند و در روز عروسي همراه عروس بر مي گشت. خمير او دينگوئن در بعضي از نقاط مازندران ، رسم بر اين بود كه چند روز قبل از عروسي ،مادر عروس روزي را به خمير درست كردن و نان پختن براي عروس اختصاص مي داد . همسايه ها و اقوام به آن جا رفته ،پولي به عنوان هديه به عروس مي دادند.

مجمه وري در بسياري از نقاط مازندران به خصوص در روستاها مراسم مجمه وري مرسوم است. يك روز قبل از عروسي ،اقوام دور و نزديك و همسايه هاي داماد طبق قرار قبلي و ساعتي معين سيني بزرگي كه محتويات آن به قرار زير است را بر سر مي گذارند و پشت سر هم از هر كوچه و برزني به طرف خانه دامادبه راه مي افتند و چشم اندازي زيبا به وجود مي آورند . محتويات مجمعه عبارت است از كله قند، يك بسته چاي ، يك جعبه شيريني ،3 تا 4 كيلو ميوه ،يك جعبه دستمال كاغذي و يك پاكت كه داخل آن امروزه حدود پنج هزار تومان پول به عنوان هديه مي گذارند . كساني كه مجمعه آوردند بعد از صرف چاي و شيريني و حلوا به خانه خود باز مي گردند . اين مراسم در روستا هايي كه از قديم مرسوم بوده ،امروزه پر رونق تر از پيش بر گزار مي گردد.

چتر سري زماني بود كه آرايشگر در منزل عروس حضو پيدا مي كرد، اولين كاري كه مي كرد اين بود كه در جمع فاميل هاي نزديك ،موهاي جلوي ير عروس را با قيچي كوتاه مي كرد. حاضرين پولي داخل پيش بند عروس مي گذاشتند كه به آن چتر سري مي گفتند. چتر سري به عروس و يا آرايشگر مي رسيد ،بعضي مواقع هم بين آن دو تقسيم مي شد.

درزي ولاج : (خياط عروسي) ولاج(ويلاج) به معناي عروسي مي باشد.در خانه ي داماد سه تا هفت روز عروسي بودهو در تمام اين مدت بساط خياط پهن بود. در اين مدت علاوه بر دوختن لباس عروس و داماد ،لباس هاي بقيه ي اقوام هم دوخته مي شد. موقع برش كردن لباس عروس و داماد ، خياط خطاب به اطرافيان مي گفت كه: قيچي نمي برد، و اين جمله به معناي درخواست پول به عنوان هديه بود كه به آن مقراض تكي مي گفتند. خياط در آخرين روز عروسي چرخش را جمع مي كرد.

لباس داماد و عروس : لباس داماد عبارت بود از كت و شلوار و جليقه و پيراهن سفيد كه همه را خياط (درزي) در خانه داماد مي دوخت. علاوه بر اين، داماد كلاهي نمدي به نام شب كلا بر سرش مي گذاشت. لباس عروس شامل يك كت مخمل يا ترمه ،يك پيراهن حرير رنگارنگ ، يك روسري بزرگ گلدار به نام گل شفتالو ، يك چادر سفيد و يك كله پوش بود. روي چادر سفيد را با پول و سكه هاي مخصوص تزئين مي كردند. كله پوش كه شبيه روسري بود را از پارچه عالي و گران قيمت تهيه مي كردند و روي چادر بر سر عروس مي گذاشتند. كله پوش سر و صورت را تا حدود كمر مي پوشاند.
وسايلي كه از طرف خانواده ي عروس براي داماد فرستاده مي شد. يك يا دو روز قبل از عروسي ،از طرف خانواده ي عروس بقچه يا چمداني براي داماد برده مي شد كه در آن وسايل استحمام داماد ،پيش بند سفيد اصلاح و لوازم سلماني به اضافه ي كمربند، جوراب و كيف پول بسته به وضع مالي خانواده عروس به عنوان تبرك اسكناس مي گذاشتند.

حنابندان : حنابندان هم در مازندران سابقه ي ديريني دارد و همانند امروزه در شب عروسي برگزار مي شد، اما به شكلي ساده. عروس در جمع دوستان جوان خود وداماد هم در منزل خود و در بين جوانان محل جشن حنا بندان را بر پا مي كرد. بر كف دست داماد حنا مي گذاشتند و پسران دم بخت با انگشت از كف دست او حنا بر مي داشتند و معتقد بودند كه با اين كار بخت شان زودتر باز مي شود.
همين مراسم در خانه ي عروس هم اجرا مي شد و تا پاسي از شب گذشته به جشن و پايكوبي مي پرداختند.

عروس حمام و داماد حمام : در صبح روز عروسي ،داماد و دوستانش با جشن و پايكوبي از خانه داماد به طرف حمام به راه مي افتادند. يكي دو نفر از دوستان نزديك داماد همراه وي وارد گرمابه مي شدند و بقيه جلوي حمام به جشن و شادي و رقص و آواز ادامه مي دادند. بعد از استحمام داماد ، برايش گلپر دود مي كردند و بر سرش نقل و پول خرد مي ريختند و او را به خانه بر مي گرداندند .
همين كار براي عروس هم اجرا مي شد. زنان و دختران همراه عروس به حمام مي رفتند و در آن جا آن قدر پايكوبي مي كردند تا عروس از همام خارج شود ،سپس او را با سلام و صلوات به منزل مي آوردند. اين مراسم امروزه تقريبا منسوخ شده است.

هديه روز عروسي : در آخرين روز عروسي يعني روزي كه عروس را به خانه داماد ميبرند ، در خانه داماد مهماني مفصلي داده مي شد و مهمانان پس از صرف نهار و چاي و ميوه تقاضاي مجمع مي كردند . اول ريش سفيدان و بعد بترتيب بقيه حاضرين پولي را به عنوان هديه در آن مجمع مي گذاشتناد كه در واقع زير بناي اقتصادي خانواده را محكم مي كرد . به فردي كه اول هديه مي كرد و به مقدار پول او (( سر هديه )) مي گفتند .

ديوار پيچ : در خانه داماد اتاقي را به عروس و داماد اختصاص ميدادند . قبل از آمدن عروس ، ديوار اتاق را با پارچه گلدار (( كودري)) تزئين ميكردند ، كه به آن ديوار پيچ ميگفتند و عروس بعدا با آن براي خود لباس مي دوخت .

مراسم اصلاح داماد : بعد از نهار و جمع كردن پول (هديه)نوبت به اصلاح صورت و موي سر داماد ميرسيد . در وسط حياط خانه داماد جشن و پايك.بي براه بود و يكنفر بعنوان آرايشگر داماد دست بكار ميشد و سر و صورت داماد را اصلاح ميكرد . اعضاي خانواده داماد و همه حاضرين پولي بعنوان چشم روشني در پيشبند داماد ميگذاشتند كه معمولا آن پول بين داماد و آرايشگر تقسيم ميشد . بعد در همان حياط لباس دامادي بر تن داماد مي كردند و جشن ميگرفتند . 

  بركت بني : مادر عروس بهمراه عروس يك ظرف مسي بزرگ برنج مي فرستاد كه عروس خانم بايد هنگام ورود به خانه داماد لگدي به آن بزند و آن را داخل خانه بريزد . يك نفر برنج را جمع كرده ، به عنوان صدقه به نيازمندي ميدهند . معتقدند كه اين كار بركت خانه را زياد ميكند .

طريقه بردن عروس به خانه داماد : براي بردن عروس داماد بخاه آنها نميآمد در روز عروسي بعد از صرف نهار عروس را لباس پوشانده چادر و كله پوش بر سرش ميگذاشتند پدر و مادر عروس او را سوار اسب مينمودند برادر عروس و يا يكي از محارم افسار اسب را در دست مي گرفت كه به آن فرد جلودار ميگفتند . يك نفر هم بعنوان همراه در كنار اسب عروس حركت ميكرد و بقيه فاميل پشت سر انها حركت ميكردند و با هلهله و شادي بطرف خانه داماد ميرفتند در نيمه راه به يك منطقه سرسبز يا دشت وسيع كه ميرسيدند داماد و چند تن از دوستانش سوار بر اسب از راه ميرسيدند و داماد جلوي عروس خانم مانوري ميداد و يك مشت نقل و نبات بر سر عروس ميريخت و يا شيش ميزد .

رونماي داماد به عروس : بعد از ورود عروس خانم به منزل قبل از آنكه داماد كله پوش را از روي عروس بردارد بايد پولي را بعنوان رو نماي عروس خانم ميداد تا صورتش را به او نشان دهد عروس آنقدر سر پا مي ايستاد تا مادر شوهر براي نشاندن او بيايد و معمولا مادر شوهر به عروس خانم ميگفت (( پسر مار بوي )) . عروس بايد صبح زود فرداي عروسي از خواب برميخواست و صبحانه آماده ميكرد و پاي سماور مينشست و از خانواده داماد و ميهمانها پذيريئي ميكرد آنان هم پولي بعنوان هديه به عروس خانم ميدادند .

کلیدواژه ها :  عروسی اپارات ، عروسی خارجی ، عروسی ایرانی ، جشن عروسی لو رفته ، فیلم عروسی ، کلیپ عروسی ، رقص عروسی ، عکس عروسی .