بیماری های مقاربتی (آمیزشی) دسته ای از بیماری ها هستند که پس از تماس جنسی بین افراد میان آنها منتقل میشود. برخی از این بیماری ها مانند سوزاک فقط از طریق تماس جنسی منتقل میشوند و برخی دیگر مانند ایدز علاوه بر تماس جنسی ازطریق خونی هم منتقل میشوند، تعدادی نیز مانند ایدز و سیفلیس از طریق مادر آلوده به جنین انتقال می یابند. اکثر این بیماری های آمیزشی در پی تماس های جنسی متعدد با افراد زیاد که ممکن است آلوده باشند، رخ میدهند.

به منظور پیشگیری از این بیماری ها، رعایت بهداشت فردی و عمومی و آگاهی و شناخت کافی از این بیماری ها و راه های انتقال آن الزامی است.

• بیماری های مقاربتی چه علائمی دارند؟

این بیماری ها نشانه هایی دارند که ممکن است در نواحی تناسلی زن و مرد و همچنین در سایر نواحی بدن نمایان شوند. علائم اصلی عبارت اند از:

• خروج ترشحات چرکی از مجاری ادراری زن و مرد که با درد و سوزش همراه است و از این ترشحات برای تشخیص نوع عفونت استفاده میشود.
• خروج ترشحات از دهانه تناسلی زنان به رنگ سفید، زرد یا سبز که بعضا بدبو و همراه با درد میباشد و سوزش و خارش و تکرر ادرار را در پی دارد.
• وجود زخم هایی در ناحیه تناسلی مرد و زن که گاها دردناک میباشد. مثلا تبخال های ویروسی دردناک هستند و سیفلیس گاهی بدون درد است.
• در زنان در صورت گسترش عفونت، لوله های رحم عفونی شده و باعث ایجاد درد در قسمت تحتانی شکم میشود و حتی ممکن است باعث عقیم شدن فرد شود.
• در مواردی علائم بیماری در محل هایی غیر از نواحی تناسلی بوجود می آیند مانند حلق و مقعد.

1. بیماری سوزاک:

این بیماری بسیار شایع است. عامل ایجاد آن یک باکتری است که در سلول های مخاطی مجاری ادراری مردان و مجرای تناسلی زنان جایگزین میشود و همواره در صورت تماس جنسی با فرد آلوده منتقل میگردد. بعد از گذشت 2 الی 8 روز از زمان ورود باکتری، علائم بیماری نمایان میشوند. شناسایی افراد مبتلا به این بیماری دشوار است، زیرا در اکثر موارد علائم بیماری به سختی قابل تشخیص است.

• علائم در مردان: ترشحات چرکی زرد رنگ که از مجاری ادراری دفع میشود و سبب درد و سوزش در فرد میگردد. در برخی موارد حتی این علائم نیز وجود ندارد و بیماری به راحتی منتقل میشود. در اثر این بیماری لوله های منی بر و غده پروستات در مردان دچار عفونت میشود و عفونت حلق و مقعد هم در مردان همجنسگرا وجود دارد.
• علائم در زنان: بیش از 50 درصد زنان یا فاقد علائم هستند یا علائم بسیار مختصری دارند. به همین دلیل اکثرا به پزشک مراجعه نمیکنند و سبب گسترش و انتقال بیماری میشوند. گردنه رحم و مجاری ادراری شایع ترین محل های عفونت در زنان هستند؛ البته در حلق و مقعد هم میتواند وجود داشته باشد. در صورت عفونت لوله هلی تخم بر در خانم ها میتواند منجر به نازایی شود. عامل این بیماری میتواند با ورود به جریان خون، باعث ایجاد ضایعاتی در پوست و دردهای مفصلی شود که در این موارد نیاز به بستری در بیمارستان وجود دارد.
• راه تشخیص: از ترشحات دستگاه تناسلی زن و مجاری ادراری مرد نمونه گیری میشود. این آزمایش در همه افراد دارای ترشحات مشکوک صورت میگیرد.
• پیشگیری: برای پیشگیری باید به اصول مذهبی و خانواده پایبند بود و از تماس های جنسی نامشروع خودداری کرد، از کاندوم استفاده کرد، فرد مبتلا قبل از هر گونه ارتباط جنسی درمان شود.

این بیماری دارای عوارض گوناگون و خطرناکی است و بهتر است در صورت وجود علائم مشکوک فورا به پزشک مراجعه شود.

1. بیماری سیفلیس:

ضایعات اولیه بیماری بدون نیاز به درمان بهبود می یابند، اما بعد از آن دستگاه های دیگر بدن دچار عواقب وخیمی میشوند. میکروبی که از طریق تماس جنسی یا از طریق مادر به جنین منتقل میشود، عامل این بیماریست.

• مراحل این بیماری سه دسته هستند: اولیه، ثانویه و دیررس. بعد از تماس جنسی با فرد آلوده، معمولا 10 تا 90 روز طول میکشد تا زخم اولیه که یک زخم تک میباشد و به آن شانکر میگویند در فرد ایجاد شود. این زخم دردی ندارد و ممکن است در هر قسمت بدن بوجود آید و حاشیه های اطراف آن سفت و برجسته است. حدود 6 الی 8 هفته پس از شانکر، وارد مرحله ثانویه میشود. این مرحله غده های لنفاوی و دیگر سطوح مخاطی را درگیر میکند و لکه های برجسته و یا هم سطح در پوست ایجاد میکند که گاها چرکی هستند. این لکه ها نسبت به پوست، دارای رنگ تیره تر هستند و قهوه ای رنگ دیده میشوند. با آزامیش این لکه ها میتوان میکروب سیفلیس را بدست آورد. این میکروب گاهی نیز سبب تورم حلق و لوزه ها میشود و تب، کسالت، گلودرد و درد مفاصل را به دنبال دارد و کاهش وزن و تورم غدد لنفاوی نیز رخ میدهد. این علائم ممکن است خیلی سریع از بین بروند یا ماه ها باقی بمانند. بعد از گذشت 2 سال، به حالت نهفته در می آید و ممکن است تا پایان عمر علامتی نداشته باشد. حدود 30 درصد مبتلایان، در صورت عدم درمان، وارد مرحله سوم میشوند که بعد از 1 الی 10 سال از مرحله اول سیفلیس، آغاز میشود. در این مرحله پوست، سیستم اعصاب مرکزی، سیستم قلبی عروقی، استخوان ها و چشم ها علائم ناگواری را بروز میدهند.
• تشخیص: برای تشخیص آن، آزمایش VDRL برای تمامی افراد مشکوک انجام میشود.
• پیشگیری: پایبندی به خانواده، اجتناب از تماس جنسی نامشروع، استفاده از کاندوم، مراجعه افراد مبتلا به مراکز بهداشتی و کنترل و درمان آن و بررسی تمامی شرکا جنسی فرد آلوده.
• درمان: مبتلایان دارای علائم اولیه، باید سریعا به پزشک مراجعه کنند.

1. عفونت هرپس:

عامل این بیماری ویروسی به نام هرپس است و در اثر تماس جنسی و مقاربت با فرد آلوده منتقل میشود. یک نوع این ویروس، تبخال دهانی را بوجود می آورد. در ناحیه آلوده برآمدگی های کوچک پوستی بوجود می آیند که حاوی ضایعات چرکی و زخم های عفونی هستند. بعد از یکبار عفونت، معمولا فرد دوباره به بیماری مبتلا میشود. حدود یک هفته طول میکشد تا فرد مبتلا علائم را بروز دهد. ابتدا ضایعات دردناک و گسترده هستند و زمان زیادی باقی میمانند. این ضایعات معمولا با درد همراه هستند و با پاره شدن آنها، بعد از ده روز بهبود می یابند. این ضایعات روی آلت مردان و دستگاه تناسلی زنان ظاهر میشوند و با درد، ضعف عضلانی و مشکل هنگام ادرار کردن همراه هستند. این بیماری در شرایط مختلف دوباره خود را نشان میدهد و در واقع مشکل آن، عود مکرر بیماری است.

تشخیص: شکل ضایعات چوستی میتواند نمایانگر بیماری هرپس باشد. برای تشخیص قطعی باید از زخم نمونه برداری شود.

پیشگیری: به علت عود مکرر بیماری، باید راه های جلوگیری از انتقال به افراد آموزش داده شود. در صورت ظهور علائم اولیه باید تا بهبود کامل ناحیه مبتلا، از مقاربت خودداری کرد.

درمان: با داروهای ضد ویروس صورت میگیرد. زنان مبتلا باید بطور سالانه مورد آزمایش سرطان گردن رحم قرار گیرند.

1. بیماری ایدز:

این بیماری در سطح جهانی مشکل ساز بوده است و حدود 10 تا 12 میلیون نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. عامل این بیماری ویروس HIV است. این ویروس با تضعیف سیستم دفاعی بدن، باعث مرگ میشود و هیچگونه درمانی ندارد. در حال حاضر تنها راه مقابله با این ویروس، آموزش همگانی است و همه باید راه های دوری از این بیماری را بدانند.

ویروس این بیماری غیرقابل درمان، از طریق تماس جنسی، خون آلوده و از طریق مادر به جنین منتقل میشود. این ویروس با تضعیف دستگاه ایمنی بدن، باعث میشود بیماری های دیگر بتوانند به راحتی از سد سیستم دفاعی بدن عبور کنند و فرد را از بین ببرند. این بیماری معمولا برای سال ها بدون علائم میماند و به همین شکل، باعث گسترش ندانسته میشود. در واقع بیماری ایدز، آخرین مرحله ابتلا به ویروس HIV  است. از زمان آلودگی تا ظهور اولین علائم حدود 10 سال طول میکشد. اگر فردی احساس کند ممکن است به ویروس مبتلا باشد بهتر است برای تشخیص قطعی به مراکز بهداشتی مراجعه کند. در صورت ابتلا به ویروس، لازم است راه های پیشگیری از آن به طور کامل به فرد آموزش داده شود. راه های انتقال بیماری عبارتند از:

• آمیزش جنسی، با انتقال مایع منی از یک فرد به فرد دیگر، ویروس میتواند از مرد به زن، از مرد به مرد و از زن به مرد انتقال یابد. تقریبا 90 درصد آلودگی ها از طریق آمیزش جنسی است.
• در افراد معتاد به مواد مخدر، با بکارگیری سرنگ یا سوزن آلوده جهت تزریق، ویروس منتقل میشود.
• از طریق مادر آلوده به جنین
• از طریق شیر مادر آلوده به فرزند
• لمس کردن، بغل کردن، دست دادن، سرفه و عطسه موجب انتقال بیماری نخواهند شد و فرد آلوده خطری برای بهداشت عمومی به حساب نمی آید.
• تشخیص: این بیماری از طریق آزمایش خون تشخیص داده میشود.
• پیشگیری: باید روش های انتقال و پیشگیری آموزش داده شود و اهمیت تشخیص زودرس برجسته گردد. روس سلامت جنسی تاکید شود و از تماس جنسی نامشروع خودداری شود. از کاندوم، مخصوصا کاندوم های دارای مواد اسپرم کش استفاده گردد. موارد مشکوک سریعا مورد آزمایش قرار گیرند.
• درمان: درمانی وجود ندارد.

1. بیماری شپش عانه:

عامل آن یک شپش است که در موهای ناحیه تناسلی زندگی میکند. طول دوره زندگی این شپش که با دیگر شپش های سر و تنه تفوت دارد، 25 روز است و جنس ماده بعد از 7 الی 8 روز تخت گذاری میکند و هر تخم به یک تار مو میچسبد و عموما از طریق تماس، لباس زیر و  تماس جنسی انتقال می یابد. این بیماری بسیار مسری است و احتمال انتقال آن بعد از رابطه جنسی حدود 90 درصد است. این انگل موجب خارش میشود. بیماران حتی متوجه حرکت شپش در موهای عانه خود میشوند. خاراندن این نواحی ممکن است باعث عفونت شود.

• تشخیص: برای تشخیص نیازمند دیده شدن شپش یا تخم آن زیر میکروسکوپ است.
• درمان: تمامی لباس ها ، ملحفه و پتوی بیمار با آب داغ شسته و خشک شود. تمامی افرادی که با فرد متبلا تماس داشته اند نیازمند درمان هستند. 40 تا 50 درصد افراد مبتلا به این شپش، دیگر بیماری های مقاربتی را نیز همراه دارند.

1. بیماری گال:

عامل این بیماری یک حشره است که میتواند برای تمام عمر خود در بدن انسان زندگی کند. این حشره در کانال های پوستی حفر شده توسط خودش برای 30 روز زندگی میکند و به سرعت تخم گذاری میکند(هر 2 الی 3 روز). این تخم ها بعد از 10 روز بالغ میشوند.

• علائم: خارش در محل کانال حفر شده روی پوست که به دلیل حساسیت پوست به این حشره رخ میدهد. این خارش بیشتر هنگام خواب رخ میدهد. این خاراندن ها ممکن است باعث بروز عفونت های پوستی و حتی ورود این عفونت ها به داخل خون شود. این حشره بیشتر در بین انگشتان، مچ دست، چین زیر بغل، سینه خانم ها، آلت مردان و قسمت تحتانی باسن  اقدام به حفر کانال میکند. این بیماری از طریق تماس پوستی مخصوصا تماس جنسی، نزدیک خوابیدن، ملحفه و لباس آلوده متقل میشود.
• تشخیص: با آزمایش کانال ها و دیده شدن حشره یا تخم آن زیر میکروسکوپ تشخیص داده میشود.
• درمان: با تجویز پزشک صورت میگیرد.

1. بیماری کلامیدیا:

علائم آن در زنان میتواند هر زمانی خود را نشان دهند، اما عمدتا بعد از 1 تا 3 هفته خود را نشان میدهند. افزایش ترشحات واژنی، ادرار سوزش دار، درد هنگام مقاربت، درد قسمت تحتانی شکم، قاعدگی نامنظم و تورم و خارش چشمها همراه با درد از علائم آن در زنان میباشند.

• علائم این بیماری در مردان راحت تر تشخیص داده میشود، هر چند که حدود 25 درصد فاقد علائم هستند. علائم آن مشابه سوزاک هستند. سوزش هنگام ادرار، ترشح مایع سفید یا شیری رنگ و وجود درد و حساسیت در بیضه ها از علائم آن در مردان هستند.
• تشخیص: از یک تکه ابر برای نمونه برداری از ناحیه تناسلی استفاده میشود و بعد از یک هفته نتیجه آزمایش مشخص میگردد.

کلیدواژه ها : بیماری های مقاربتی زنان ، بیماری های مقاربتی مقعدی ، بیماری های مقاربتی در مردان ، بیماری های مقاربتی چیست ، بیماری های مقاربتی در زنان ، بیماری های مقاربتی دهانی ، بیماری های مقاربتی پوستی ، بیماری های مقاربتی از پشت .